«Κι όταν ερχόταν η ώρα του ταχυδρομείου έλεγα μέσα μου – όπως κάθε βράδυ -: θα πάρω γράμμα από την Ξένια. Κάθε βράδυ προσπαθούσα να φανταστώ αυτό το γράμμα, πίστευα πως το διάβαζα. Ξαφνικά σταματούσα τρομαγμένος. Καταλάβαινα πως για να πάρω ένα γράμμα της Ξένιας έπρεπε να το γράψω εγώ ο ίδιος…

Ήταν αυτό ακριβώς το γράμμα, η αναγνώριση του έργου μου που περίμενα από την Ξένια και θα ήταν κάτι ανεξάρτητο από τη θέλησή μου, πραγματικά δοσμένο από αγάπη…»

Για τον Παύλο, στον οποίο ανήκουν οι πιο πάνω γραμμές, το πρώτιστο εμπόδιο για την ευτυχία του δεν ήταν η απουσία της Ξένιας αλλά ο δικός του ναρκισσισμός. Χρειάστηκε για να το καταλάβει να επαναφέρει τον εαυτό του στη λογική τάξη.

Συχνά, δεν πονούν τα πόδια από τις δυσκολίες του δρόμου, αλλά από το χαλίκι που βρίσκεται μέσα στο παπούτσι.

Ο Νεχρού είχε πει κάποτε στο Μαλρώ: «Έχω τρεις εχθρούς: τους Κινέζους, την πείνα και τον εαυτό μου». «Και ποιος είναι πιο επικίνδυνος;» ρώτησε ο Μαλρώ. «Ο εαυτός μου» ήταν η απάντηση.

Όλες οι φιλοσοφίες από τον Αριστοτέλη ως τον Σαρτρ και από τον άγιο Αυγουστίνο μέχρι το Φρόυντ, καταλήγουν να είναι φιλοσοφίες ευτυχίας, επιθυμίας, ελευθερίας. Κρύβουν κάτω από διαφορετικές λέξεις τα ίδια νοήματα, το Ευαγγέλιο δεν απορρίπτει καμιά. Μεταθέτει όμως το σημείο εκκίνησης. Ευτυχία, αγάπη, ελευθερία.

Ασφαλώς ναι. Μόνο όμως αυτά;

Μας χρειάζεται μια ολόκληρη ζωή για να μάθουμε την εμπιστοσύνη, την αναμονή κάποιου άλλου πράγματος πέρα από τη δική μας ηχώ.

Μας χρειάζεται μια ολόκληρη ζωή για να μάθουμε πως το μοναδικό γράμμα αγάπης που περιμένουμε δεν θα γραφτεί από μας τους ίδιους.

Πρέπει να ξεπεράσουμε το στάδιο της ανάγκης, που κατεβάζει το επίπεδό μας και να μάθουμε να αντιμετωπίζουμε τους άλλους όχι μόνο σαν κάτι που συμπληρώνει το κενό μας. Να περάσουμε από την «ανάγκη» που καταστρέφει στην επιθυμία που περιμένει και σέβεται.

Κάθε αγάπη θέλει συγχρόνως ένταση και διάρκεια αυτής της έντασης. Είναι αντιφατικό.

Η ένταση τα θέλει όλα και αμέσως, θέλει να κατασπαράξει. Η διάρκεια όμως υπονοεί σεβασμό.

Μόνο ο Θεός μπορεί να ζητά την πρώτη θέση στη ζωή μας χωρίς να μας καταστρέφει, γιατί αυτό που απαιτεί, το απαιτεί για μας τους ίδιους. Μόνο Αυτός δεν γράφει το γράμμα. Περιμένει να το γράψουμε ή να μην το γράψουμε εμείς.

Η προσευχή δεν μας σπρώχνει σε άρνηση της ευφυϊας ούτε σε άρνηση της καλλιέργειας, αλλά είναι ο δρόμος για την απλότητα της καρδιάς. Υπάρχει τόσο φως που παίρνουμε από το Θεό που να μη χρειάζεται να φτιάξουμε μόνοι μας, ανάλογα με τις απαιτήσεις μας.

Η ψυχολογία και η ψυχανάλυση φέρνουν τα φώτα τους που ανάλογα με τη χρήση, γίνονται εξαιρετικά πολύτιμα ή το αντίθετο.

Δεν μπορούμε να ζητήσουμε μόνο από τις επιστήμες αυτές τη θεραπεία και την ειρήνη.

Ένας πνευματικός άνθρωπος θεωρούσε σαν κριτήριο για την ωριμότητα ένα μόνο: αν μετά την προσευχή νιώθει κανείς να θέλει να δεχθεί και λίγο έστω τη θέληση του άλλου.

Όσοι αγάπησαν στη ζωή τους, ίσως παραξενεύτηκαν μ’ αυτό που τους συνέβη: να θέλουν να ταυτιστούν με το άλλο πρόσωπο. Εδώ όμως υπάρχει ο κίνδυνος.

Η επιθυμία, η ανάγκη για τον άλλο γίνεται εύκολα καταστροφική. Η πραγματική αγάπη θέλει ταυτόχρονα με τον περιορισμό της απόστασης ανάμεσα σε δύο ανθρώπους, και το σεβασμό του άλλου.

Να προσεύχεσαι σημαίνει να πιστεύεις πως καμιά αίτηση δεν είναι συνηθισμένη. Σημαίνει να ανακαλύπτεις τις ανάγκες, τις ελλείψεις σου και πως τα καθημερινά χτυπήματα έχουν μια ανεκτίμητη αξία:

Μας οδηγούν να απευθυνόμαστε στο Θεό που δεν περιμένει, παρά αυτή ακριβώς την προσφορά των επιθυμιών μας.

Για να έχουμε την ειρήνη αρκεί να πούμε στο Θεό:

«Εχουμε τόσες ανάγκες. Μην αργείς. Ξέρεις πως μας αγαπάς και μεις ξέρουμε πως η αγάπη σου είναι εκείνη που μας δένει μαζί σου με την προσευχή μας».